ARNHEM SPOOKSTAD
Voorwoord
< Het evacuatiemonument aan het begin van de Apeldoornseweg in Arnhem, dat mede dankzij dit boek kon worden opgericht (MijnGelderland.nl)
Slechts weinigen weten dat direct na de mislukte
Slag om Arnhem, in de late
septemberdagen van 1944, de grootste exodus uit de Nederlandse geschiedenis plaatsvond. Op last van
de Duitse
bezetter werden zo'n 95.000
mensen de stad uit gejaagd, terwijl
in de weken die volgden nog eens ruim 50.000 evacuees uit de
Betuwe en elders langs de Rijn hun huizen moesten verlaten.
Arnhem werd een spookstad voor maanden. De lege huizen werden
geplunderd; grote delen van de stad werden verwoest of in brand
gestoken.
De wederopbouw begon pas na
april 1945, toen de
stad uiteindelijk wel
kon worden bevrijd. Stilstaan bij het gedwongen verblijf elders in het
land, onder vaak erbarmelijke omstandigheden, had toen geen zin. De
ravage was enorm. De stad moest opnieuw worden opgebouwd.
Pas nu (in 1995),
vijftig jaar na de dramatische ontwikkelingen, juist nu
de aandacht zich in volle omvang richt op de vijftigste herdenking van
de bevrijding, komen de herinneringen van de ex-evacuees weer boven.
Een oproep van de redactie van Arnhemse Courant/Gelders Dagblad
om herinneringen aan de Slag om Arnhem te verwoorden in een brief,
leverde veel reacties op. Opmerkelijk vaak handelden de meeslepende,
openhartige en bewogen inzendingen over de evacuatie. Samen vertellen
de brieven, dagboekfragmenten en foto's vlijmscherp het zo onbekend
gebleven dramatische verhaal van de Arnhemse exodus.
Voor drie dagen...
De ondertitel van dit boek, '...en we gingen voor drie dagen...' was de
naam van de tentoonstelling over de evacuatie,
die rond september 1994, tijdens de herdenkingsmanifestaties
voor de Slag, te bezichtigen was in bezoekerscentrum De Watermolen in
Arnhem. Met dank aan de organisatie van de expositie adopteren we deze
zes veelzeggende woorden, waarmee de evacuatie zo treffend wordt
samengevat. De meeste evacuees veronderstelden dat het gedwongen
vertrek van zeer korte duur zou zijn, want de geallieerden zouden de
stad alsnog snel bevrijden en een einde maken aan de Tweede
Wereldoorlog. Het liep allemaal
anders. De Slag ging verloren. Een barre winter volgde. En bij
terugkeer, voor velen lang na de bevrijding, was Arnhem een
ruine.
Redacteur André Horlings schreef dit boek op basis van de herinneringen
van de evacuees. Zo ontstond een fascinerend, intiem en veelzeggend
beeld van een van de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog, dat nu nog
steeds een belangrijke rol speelt in het leven van degenen die de
gebeurtenissen van toen hebben
meegemaakt.
De redactie van Arnhemse Courant/Gelders Dagblad heeft om die
reden het initiatief genomen voor de oprichting van een gedenkteken
voor de evacuees van 1944 en 1945, dat tegelijk met de publikatie van
dit boek in Arnhem wordt onthuld. Het monument
herinnert aan de exodus van september 1944, maar tevens aan het
feit dat ook vandaag nog vele plaatsen in de wereld worden
geteisterd door gedwongen volksverhuizingen. Het gedenkteken
is vervaardigd door de Arnhemse kunstenares
Mark Geels,
die als kind zelf mee moest vluchten. Zij kreeg van het comité van
aanbeveling, waarin onder meer een aantal ex-evacuees zitting heeft,
nadrukkelijk de opdracht mee kreeg om het verleden met het heden te
koppelen, als waarschuwing voor de toekomst. De opbrengst van dit boek
komt geheel ten goede aan de financiering van dit monument.
Gerard Dielessen,
Hoofdredacteur Arnhemse Courant/Gelders Dagblad
.
- De Arnhemse Courant verscheen in 1995 in combinatie met Apeldoornse Courant, Deventer Dagblad
en Overijssels Dagblad; uitgaven van Wegener Uitgeverij Gelderland
Overijssel (WUGO). Na een reorganisatie ging de Arnhemse Courant op in
De Gelderlander en werden de overige dagbladen, uitgebreid met Zwolse
Courant, Nieuw Kamper Dagblad en Veluws Dagblad, samengevoegd en kregen
als 'paraplutitel' De Stentor.
- Gerard Dielessen was sindsdien hoofdredacteur van de
tv-actualiteitenrubriek NoVa, hoofd van Studio Sport en directeur van
NOS Radio en Televisie. Sinds 2010 is hij algemeen directeur van NOC*NSF.
Dit document is ook als PDF te downloaden:
Spookstad.pdf (3,9 MB)
Dit document is ook als PDF te downloaden:
Spookstad.pdf (3,9 MB)
Naar hoofdstuk 1. Kleine herinneringen aan een grote vlucht
Terug naar Inhoud
Aangepast zoeken
Arnhem Spookstad | Rees: De verzwegen deportatie | Kriegsgefangenenpost | Het drama van de SS Pavon
Artikelen en features | Krapulistische oprispingen | 100 jaar Apeldoornse Courant
Webcams: World Webcam Monitor > Unprotected webcams > Cruiseship cams > List of webcams and more
Media: Press > TV > Radio & video > Twitter and more
World: Atlas | Natural events | Weather > Climate change | Disasters > Earth's End
Various: Dutch Courage's Boeken | Guitar at Charles Bridge | Contact